مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

جمع درآمد شرکت­ ها و درآمد ناشی از فعالیت­ های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می­ شود.

پس از وضع زیان­ های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (25%) خواهند بود.

نکات کلیدی این ماده:

1) در مواردی که شخص حقوقی درآمدی ناشی از فروش ملک داشته باشد سود و زیان این فعالیت از سود و زیان کل کسر می­ گردد.

همچنین مواردی که مالیات در منبع پرداخت شده باشد مالیات براساس ماده 59 ق.م.م قابل مطالبه است (سود و زیان ناشی از املاک، عرضه، اعیان و حقوق متعلق به املاک را شامل می ­شود.)

2) درآمد ناشی از املاک به روش زیر به درآمد مشمول مالیات تبدیل و آثار سود و زیانی اجاره را حذف می­ کند:

• کل درآمد اجاره از سود و زیان کل خارج می ­شود.
• کل هزینه ­های مرتبط به ملک مورد اجاره به سود و زیان کل اضافه می­ شود.
• هفتاد و پنج درصد (75%) درآمد ناخالص اجاره به سود و زیان کل اضافه می­ شود.

درآمد مشمول مالیات = سود کل – درآمد اجاره کل + هزینه های ملک مورد اجاره + 75% کل درآمد اجاره

نکته: در این فرمول هزینه­ های ملک مورد اجاره + درآمد اجاره کل آثار سود و زیانی اجاره را خنثی می ­کند و 75 درصد از کل درآمد اجاره آثار ماده 53 قانون مالیات مستقیم را اضافه می ­نماید.

3) در صورتی که شخص حقوقی سود یا زیانی ناشی از فروش وسایط نقلیه یا دارایی­ های ثابت منقول (یا اموال در حکم غیر منقول) داشته باشد سود یا زیان حسابداری پس از اعمال مواد 147،148 و 149 ق.م.م حسب مورد مبنای گزارشگری مالیاتی است.

4) در صورتی که شخص حقوقی درآمد ناشی از فعالیت در محدوده مناطق آزاد داشته باشد سود یا زیان این فعالیت به شرط احراز فعالیت در محدوده مناطق مشمول معافیت ماده 13 مناطق (از تاریخ مجوز به مدت 20 سال) خواهد بود.

5) در صورتی که شخص حقوقی درآمد ناشی از فعالیت در مناطق ویژه داشته باشد:

• تا قبل از اصلاحیه اخیر هیچ گونه معافیتی برای فعالیت در محدوده مناطق ویژه وجود نداشته است.
• در صورتی که فعالیت شخص حقوقی در اجرای ماده 132 قرار گیرد کل فروش ناشی از فعالیت در مناطق ویژه مشمول نرخ صفر است.

6) در صورتی که مودی، درآمد ناشی از سود سهام یا سهم الشرکه از شرکت­ های ایرانی داشته باشد، به استناد تبصره 4 این ماده از ماخذ سود و زیان ابرازی قابل کسر است.

7) در صورتی که شخص حقوقی سود یا زیانی حاصل از فروش سهام یا سهم الشرکه داشته باشد این سود و زیان از سود و زیان کل خارج می­ شود.

در صورتی که مالیات انتقال سهام یا سهم الشرکه در منبع پرداخت نشده باشد مطابق ماده 143 ق.م.م برای خارج از بورس به نرخ چهار درصد (4%) مبلغ اسمی و برای سهام در بورس نیم درصد (0.5%) بهای فروش مالیات متعلقه خواهد بود.

8) در صورتی که شخص حقوقی صرف ناشی از سهام یا سهم الشرکه داشته باشد این اندوخته صرف سهام در شرکت­ های خارج بورس مشمول نرخ بیست و پنج درصد (25%) و در شرکت ­های بورسی مشمول نرخ نیم درصد (0.5%) خواهد بود.

9) در صورتی که شخص حقوقی سود یا زیان حاصل از تسعیر ارز ناشی از فعالیت در محدوده مناطق آزاد داشته باشد سود معاف از مالیات و کاهنده ماخذ مشمول مالیات و زیان قابل کسر از ماخذ نیست.

10) سود و یا زیان ناشی از تسعیر مطالبات ناشی از فروش­ های صادراتی مشمول معافیت حاصل از صادرات است. (قانون بودجه سال 1395)

11) در صورتی که شخص حقوقی فعالیت­ های معاف و مشمول مالیات داشته باشد تخصیص یا تسهیم بهای تمام شده و همچنین هزینه­ های مشترک بخشی از فرآیند گزارشگری مالیاتی است در این فرآیند سود ناشی از فروش سهام، سود سپرده بانکی عموما سهم از هزینه­ های مشترک نخواهد داشت.

12) درآمد ناشی از منابع اتفاقی:

1. اولا سود و زیانی مشمول مالیات است.
2. ثانیا به نرخ ماده 105 ق.م.م مشمول مالیات است.

13) سود و زیان حاصل از تسعیر ارز اشخاص حقوقی با نرخ ارز در دسترس مبنای محاسبه درآمد مشمول مالیات خواهد بود (به غیر از مناطق آزاد، صادرات و …)

موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع مشاوره مالیات می باشد.

• تبصره 1- در مورد اشخاص حقوقی غیر تجاری که به منظور تقسیم سود تاسیس نشده اند، در صورتی که دارای فعالیت انتفاعی باشند، از ماخذ کل درآمد مشمول مالیات فعالیت انتفاعی آن­ها مالیات به نرخ مقرر در این ماده وصول می­ شود.
• تبصره 2- اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران به استثنای مشمولان تبصره (5) ماده (109) و ماده (113) این قانون از ماخذ کل درآمد مشمول مالیاتی که از بهره برداری سرمایه در ایران یا از فعالیت­ هایی که مستقیما یا به وسیله نمایندگی از قبیل شعبه، نماینده، کارگزار و امثال آن در ایران انجام می ­دهند یا از واگذاری امتیازات و سایر حقوق خود، انتقال دانش فنی، دادن تعلیمات، کمک­ های فنی یا واگذاری فیلم­ های سینمایی از ایران تحصیل می ­کنند و به نرخ مذکور در این ماده نسبت به درآمد هایی که به هر عنوان به حساب خود تحصیل می­ کنند طبق مقررات مربوط به این قانون مشمول مالیات می­ باشند.
• تبصره 3- در مورد احتساب مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی اعم از ایرانی یا خارجی، مالیات­ هایی که قبلا پرداخت شده است با رعایت مقررات مربوط از مالیات متعلق کسر خواهد شد و اضافه پرداختی از این بابت قابل استرداد است.
• تبصره 4- اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی نسبت به سود سهام یا سهم الشرکه دریافتی از شرکت­ های سرمایه پذیر مشمول مالیات دیگری نخواهند بود.
• تبصره 5- در مواردی که به موجب قوانین مصوب وجوهی تحت عناوین دیگری غیر از مالیات بر درآمد از ماخذ درآمد مشمول مالیات اشخاص قابل وصول باشد، مالیات اشخاص پس از کسر وجوه مزبور به نرخ مقرر مربوط محاسبه خواهد شد.
• تبصره 6- درآمد مشمول مالیات ابرازی شرکت­ ها و اتحادیه ­های تعاونی متعارف و شرکت­ های تعاونی سهام عام مشمول بیست و پنج (25) درصد تخفیف از نرخ موضوع این ماده می ­باشد.

اشخاص حقوقی مکلف اند اظهار نامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک حود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آن­ها را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.

پس از تسلیم اولین فهرست مزبور، تسلیم فهرست تغییرات در سنوات بعد کافی خواهد بود. محل تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران که در ایران دارای اقامتگاه یا نمایندگی نمی ­باشند تهران است.

حکم این ماده در مورد کارخانه داران و اشخاص حقوقی در دوران معافیت نیز جاری خواهد بود.

تبصره- اشخاص حقوقی نسبت به درآمد هایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تشخیص آن مقرر شده است مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی جداگانه که در فصل­ های مربوط پیش بینی شده است نیستند.

شرکت­ هایی که با تاسیس شرکت جدید یا با حفظ شخصیت حقوقی یک شرکت، در هم ادغام یا ترکیب می­ شوند از لحاظ مالیاتی مشمول مقررات زیر می­ باشند:

1. تاسیس شرکت جدید با افزایش سرمایه شرکت موجود تا سقف مجموع سرمایه­ های ثبت شده شرکت­ های ادغام یا ترکیب شده از پرداخت نیم در هزار حق تمبر موضوع ماده (48) این قانون معاف است.
2. انتقال دارایی­ های شرکت­ های ادغام یا ترکیب شده به شرکت جدید یا شرکت موجود حسب مورد به ارزش دفتری مشمول مالیات مقرر در این قانون نخواهد بود.
3. عملیات شرکت­ های ادغام یا ترکیب شده در شرکت جدید یا شرکت موجود مشمول مالیات دوره انحلال موضوع پخش مالیات بر درآمد این قانون نخواهد بود.
4. استهلاک دارایی ­های منتقل شده به شرکت جدید یا شرکت موجود باید بر اساس روال قبل از ادغام یا ترکیب ادامه یابد.
5. هر گاه در نتیجه ادغام یا ترکیب، درآمدی به هر یک از سهامداران در شرکت­ های ادغام یا ترکیب شده تعلق گیرد طبق مقررات مربوط مشمول مالیات خواهد بود.
6. کلیه تعهدات و تکالیف مالیاتی شرکت ­های ادغام یا ترکیب شده به عهده شرکت جدید یا موجود حسب مورد می­ باشد.

حکم ماده (99) و تبصره آن در مورد عملیات پیمانکاری اشخاص حقوقی اعم از ایرانی و خارجی جاری خواهد بود.

به اداره امور مالیاتی محل تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند موسسات مذکور از بابت این گونه درآمد ها مشمول مالیات دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نخواهند بود.

هرگاه شعب یا نمایندگی­ های مذکور صورت­ های مقرر را به موقع تسلیم نکنند یا صورت ارسالی آن­ها مطابق واقع نباشد در این صورت مالیات متعلق بر اساس تعداد مسافر و حجم محمولات علی الراس تشخیص خواهد شد.

تبصره- در مواردی که مالیات متعلق بر درآمد موسسات کشتی رانی و هواپیمایی ایرانی در کشور های دیگر بیش از 5% کرایه دریافتی باشد با اعلام سازمان ذیربط ایرانی، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است مالیات شرکت ­های کشتی رانی و هواپیمایی تابع کشور های فوق را معادل نرخ مالیاتی آن­ها افزایش دهد.

کتاب: حسابداری مالیاتی شرکت ها
نویسنده: سعید کریمی
ناشر: انتشارات حکایتی دیگر

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله انواع مشاوره مالیاتی را به شما پیشنهاد می کنیم.