سرمایه فکری و عناصر تشکیل دهنده آن

در دنیای امروز، علم و دانش از مهم ترین سرمایه ها به حساب می آیند و مشاغلی که برپایه دانش بنا شده اند، لازم است عملکردی داشته باشند که دارایی نهفته سازمانی مثل ابتکار عمل های منبع های انسانی، ارتباط با متقاضیان، ساختار سازمانی (بنیاد سازمانی) و… را شامل شود.

در اقتصادی که بر مبنای دانش است، سرمایه های فکری نسبت به سرمایه های فیزیکی نقش مهم تری در ارزشمند ساختن سازمان ها دارند.

در این جا می خواهیم به بررسی سرمایه فکری بپردازیم که سرمایه فکری چیست، متشکل از چه عناصری است و به چه نحوی اندازه گیری می شود.

سرمایه فکری چیست:

سرمایه فکری به قابلیت و میزان دانش و اطلاعات پرسنل یک شرکت، تعلیمات بازرگانی و هرنوع اطلاعات ویژه و مخصوصی که امکان برتری را برای آن شرکت فراهم می کند، گفته می شود.

توان و قدرت فکری (سرمایه فکری) ثروتی است که یک شرکت به عنوان منبع اطلاعات در اختیار دارد و از آن در راستای نظارت بر سود و منافع شرکت، جذب مشتری، تولیدات جدید و یا رونق بخشیدن به کار بهره می گیرد.

سرمایه فکری، فرق میان اعتبار و اهمیت بازار و دفتر هر شرکت را مشخص می کند که برطبق توانگری نهفته و نامعلوم آن شرکت می باشد.

سرمایه فکری متشکل است از سه عنصر:

1. سرمایه انسانی
2. سرمایه ساختاری
3. سرمایه رابطه ای (مشتری)

موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع خدمات حسابداری شرکتها می باشد.

1 – سرمایه انسانی:

سرمایه انسانی، بنیاد سرمایه فکری است و اصلی ترین عنصر در انجام فعالیت های مرتبط با سرمایه فکری است.

از آن جایی که سرمایه انسانی (نیروی انسانی) شایستگی درک و فهم مسائل را دارد و می تواند با استفاده از تجارب خود همواره امتیاز کسب کند، سرچشمه ای است که دائم درحال نوسازی و ابتکار برای شرکت است.

سرمایه انسانی دارای سه جنبه است:

1. توانمندی پرسنل، که دربردارنده ی قابلیت های فردی و زبردستی افراد و میزان بهره برداری سازمان از سرمایه انسانی می باشد.
2. ثبات پرسنل، سازمان موظف است در حفظ کارکنان خود کوشا باشد، زیرا فقدان هر یک از کارکنان به منزله ی از دست دادن علم ذخیره شده ی سازمان است.
3. رضایت مندی کارکنان، به یک سری از اعتقادات گفته می شود که هر شخص از شغل خود دارد و در اصل سازمان می بایست شرایط رضایت کارکنان از شغل را فراهم آورد.

به طور کلی در سرمایه انسانی توانایی های کارمندان، میزان دانش و اطلاعات آن ها و منش و کردارشان بسیار مهم است.

2 – سرمایه ساختاری:

هر آن چه که در یک سازمان موجود می باشد و به کارکنان در انجام کارشان کمک می کند را می توان سرمایه ساختاری نامید.

سرمایه ساختاری متعلق به سازمان است و همواره در سازمان می ماند حتی آن زمان که پرسنل سازمان را ترک می کنند.

سرمایه ساختاری چهار بخش دارد:

1. ارزش های اخلاقی و فرهنگی که ابتکار را ارزش دانسته و این امکان را به کارکنان می دهد که با پشتکار و سعی و کوشش کار خود را دنبال کنند و در یادگیری و منتقل کردن دانسته هایشان به سایرین اشتیاق داشته باشند.
2. سامانه اطلاعاتی، به تجهیزات اطلاعاتی سازمان گفته می شود که برای وارسی و نظارت درست و دقیق دانش و اطلاعات استفاده می شود.
3. جریان کار سازمان، روش های فعالیت هایی است که سازمان انجام می دهد که کارکنان از منبع های اطلاعاتی که در شرکت وجود دارد بهره ببرند و مسئولیت خود را به نحو احسنت انجام دهند.
4. توان فکری، از طریق درج و ضبط ابتکارات و علامت های بازرگانی در هر سازمان حاصل می شود.

3 – سرمایه رابطه ای (مشتری):

سرمایه رابطه همه اتصالات بین سازمان و هر شخص یا مجموعه ی دیگر را در برمی گیرد که شامل متقاضیان، کارکنان (پرسنل)، سرمایه گذارها و … می شود.

سرمایه رابطه ای در راستای اجرای ارزش ها و اعتبارات سازمان، نسبت به سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری تاثیر بیشتری دارد.

مشتری می تواند با اهمیت ترین و اساسی ترین بخش سرمایه ی رابطه ای باشد، زیرا پیروزی و کامیابی یک شرکت و سازمان به دارایی مشتری بستگی دارد.

چگونه می توان سرمایه فکری را اندازه گیری کرد؟

دستگاه های قدیمی محاسبه ی مدیریت نمی توانند بهای سرمایه فکری که سازمان ها به کار گرفته اند را اندازه گیری و تفسیر کنند و این بنیادی ترین مشکل این سیستم حسابداری است.

برای مقایسه ی سازمان های مختلف، محاسبه ی بهای حقیقی آن ها و پیشرفت و توسعه ی بررسی های آن ها سرمایه فکری را اندازه گیری می کنیم.بررسی های سازمان ها برپایه ی جهت گیری کاربردی از سرمایه های نامشخص پایدار است.

یعنی میتوان هدف از اندازه گرفتن سرمایه فکری را یاری کردن سازمان ها در قائده سازی تدابیر و راهکارهایشان، برآورد چگونگی به اجرا درآوردن ترفند ها و برقراری ارتباط با شرکت های بیرون از سازمان بیان کرد.

شیوه های اندازه گیری سرمایه فکری:

1. به وسیله ی نمونه رایج و شناخته شده (IC)
2. به وسیله ی مدل بهای غیرقابل لمس حساب شده (CVI)
3. به وسیله ی پولیک یا همان نسبت ارزش افزوده شده فکری (AVIC)

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله محاسبه دانش فنی و ارزش اقتصادی را به شما پیشنهاد می کنیم.