سهام خزانه چیست

سهام خزانه ابزاری برای شرکت‌ها و نوعی بازخرید سهام شرکت توسط خود شرکت محسوب می‌شود. استفاده نابجا و سوء استفاده‌هایی که از خرید سهام خزانه صورت گرفت، باعث ممنوعیت این کار در بسیاری از کشورهای دنیا شد. اگر می‌خواهید به‌طور دقیق و جامع بدانید سهام خزانه چیست، ما را تا پایان همراهی کنید تا اطلاعات لازم را در اختیارتان قرار دهیم.

تعریف سهام خزانه:

نوعی سهام عادی یا ممتاز شرکت است. (treasury stock) سهام خزانه این نوع سهام پس از عرضه در بازار، دوباره به وسیله مدیران همان شرکت خریداری می‌شود.

هر شرکتی که اقدام به خرید سهام خود کند، در واقع سهام خود را بازخرید کرده است. به سهام بازخرید شده سهام خزانه می گویند. سهام خزانه می‌تواند عادی یا ممتاز شرکت باشد.

حسابداری شرکتها

دلیل نام‌گذاری سهام خزانه:

خزانه هم مکانی است که برای نگهداری ثروت از آن استفاده می‌شود. در گذشته‌ها سهام خریداری شده توسط واحد اقتصادی را در خزانه شرکت نگهداری می‌کردند، برای همین این نوع سهام به سهام خزانه معروف شد. بنابراین سهام خزانه سهامی است که بازخرید شده و به صندوق شرکت باز می‌گردد.

بازخرید سهام خزانه چیست:

به خرید مجدد سهام منتشره به وسیله شرکت ناشر، بازخرید سهام گفته می‌شود. بازخرید سهام ابزاری برای حفظ تعادل و ثبات سرمایه در بازارهای جهانی است. استفاده از این ابزار در کشورهای مختلف مقررات خاصی دارد ولی در ایران کاربردی ندارد.

هدف خرید سهام خزانه:

هدف اصلی از عرضه و خرید سهام خزانه کاربرد آن در جهت تحقق اهداف شرکت و تضمینی برای نقد شوندگی دارایی سایر سهامداران است. خرید سهام خزانه ابزاری برای ایجاد تعادل و کنترل بازار سرمایه توسط مدیران واحدهای اقتصادی است. شرکت‌ها با خرید یا فروش سهام خودشان می‌توانند در زمان بحران شرایط را کنترل کنند. بهبود نقد شوندگی سهام و جلوگیری از سفته‌بازی دلیل دیگر تهیه و خرید سهام خزانه است.

قوانین مربوط به خرید و فروش سهام خزانه

همان‌طور که گفته شد خرید و فروش سهام خزانه در ایران ممنوع است و در سایر کشورها نیز با رعایت این قوانین مجاز است:

1. سهام خزانه سهام شناور شرکت محسوب نمی‌شود.
2. خرید سهام خزانه توسط شرکت نباید سهام شناور شرکت را تا بیش از 50 درصد کاهش دهد.
3. شرکت‌ها مجاز نیستند در هر زمانی که خودشان بخواهند اقدام به تهیه سهام خزانه کنند.
4. برای تهیه سهام خزانه باید تحت نظر قانون و در بازه‌های زمانی مشخص اقدام به انجام این کار کنند.

چرا خرید سهام خزانه در ایران ممنوع است:

1. در ایران هیچ شرکتی مجاز به خرید سهام خود نیست، چون مدیران ارشد شرکت از وضعیت سهام و میزان سوددهی یا ضرر آن آگاهی داشته و می‌توانند سهام خود را با حداقل قیمت بخرند و با حداکثر قیمت به فروش برساند با با خرید سهام ارزش سهام شرکت خود را بالا می‌برد.
2. دلیل دیگر ممنوعیت خرید سهام خزانه در ایران این است که با در نظر گرفتن وضعیت شرکت، مدیران در بازه زمانی کوتاه و به طور ناگهانی اقدام به خرید سهام خود می‌کنند و با این کار قیمت سهام در بازار را تحت تأثیر قرار داده و باعث رشد قابل توجه قیمت همان سهام در بازار می‌شود.
3. دلیل دیگر آن است که حتی با وجود آن‌که به سهام خزانه سود تعلق نمی‌گیرد اما باعث افزایش سود سهام سایر سهامداران می‌شود.

خدمات مالیاتی و حسابداری

وضعیت سهام خزانه در دارایی شرکت:

فراموش نکنید سهام خزانه دارایی شرکت محسوب نمی‌شود، بلکه سهامی است که حقوق صاحبان و سرمایه‌های شرکت را کم می‌کند. در واقع از میزان سهام موجود کم می‌کند.

لازم است بدانید سود و زیان ناشی از خرید و فروش سهام خزانه، نباید در سود و زیان شرکت ثبت شود.

مزایای بازخرید سهام خزانه:

شرکت‌ها به دلایل زیادی اقدام به خرید سهام خود می‌کند این دلایل را باهم بخوانیم:

• وقتی شرکت متوجه شود که قیمت سهام نسبت به ارزش ذاتی آن در بازار کمتر است برای نزدیک کردن قیمت سهام به ارزش واقعی خود اقدام به بازخرید سهام می‌کند
• دلیل دیگر بازخرید سهام شرکت کنترل بازار است، شرکت‌ها با این کار می‌توانند کنترل بازار سهام را در دست داشته باشند و مدیران شرکت می‌توانند موقعیت تجاری خود را حفظ کرده و بقای شرکت خود را تضمین نمایند.
• وقتی شرکت‌ها رشد کمی در بازار داشته باشند یا در مرحله بلوغ باشند با بازخرید سهام، می‌توانند وضعیت شرکت خود را در بازار تثبیت کرده و آن را بهبود ببخشند.
• استفاده از اطلاعات سهام به سهامداران کمک می‌کند که بتوانند در زمان لازم با بازخرید سهام خود ارزش ذاتی آن را بالاتر ببرند.
• بازخرید سهام با قیمت سهم ارتباط مستقیم دارد، بازخرید سهام و افزایش قیمت‌ها تأثیر مثبت بر بازار سهام و رشد آن دارد.
• بازخرید سهام فرایندی است که باعث افزایش میزان سودآوری شرکت در بازار می‌شود.
• شرکتی که اقدام به بازخرید سهام خود می‌کند، قصد افزایش قیمت سهام خود را در آینده دارد.
• و در نهایت به کمک بازخرید سهام خزانه می‌توان ساختار سرمایه شرکت را بهبود داد.

معایب سهام خزانه:

معایب سهام خزانه هم دامن‌گیر مدیران شرکت هم سهامداران می‌شود.

وقتی شرکتی سهام خزانه را منتشر می‌کند، در صورتی که سرمایه‌گذاران این اقدام را به خاطر عدم وجود فرصت سرمایه‌گذاری مطلوب بدانند، نسبت به آن سهام بدبین شده و قیمت آن در بازار کم می‌شود.

کنترل هیئت نظارت بورس بر شرکت‌هایی که اقدام به تهیه سهام خزانه می‌کنند ممکن است به شرکت ارائه دهنده سهام خزانه را دچار مشکل کند و یا حتی منجر به حذف آن‌ها از بازار بورس شود.

4 شرط خرید سهام خزانه:

بر خلاف ایران در سایر کشورها، شرکت‌های پذیرفته شده در بازار بورس و شرکت‌هایی که در خارج از بازار بورس فعال هستند تنها در صورت رعایت این شرایط اجازه تهیه سهام خزانه را دارند:

1. تا ۱۰ درصد سهام خود را خریداری کنند.
2. سهام خریداری شده به‌عنوان سهام خزانه تا 2 سال در شرکت نگهداری شود.
3. خرید این ۱۰ درصد باید به شرطی باشد که سهم شناور کمتر از نصف نشود.
4. ضمن آن‌ که حجم خرید سهام خزانه نباید از ۴۰ درصد حقوق صاحبان سهام شرکت بیشتر شود.

خدمات مالیاتی

عواقب بازخرید سهام در شرکت‌ها:

بازخرید سهام عواقب متفاوتی در شرکت‌ها دارد.

• بازخرید سهام ارزش ذاتی آن را به سمتی هدایت می‌کند که به قیمت واقعی خود نزدیک شود.
• مدیران شرکت می‌توانند مطابق وضعیت فعلی خود و یا برای بهبود وضعیت خود در آینده اقدام به خرید سهام خزانه کنند.
• همان‌طور که گفته شد، بیشتر شرکت‌هایی که در مرحله بلوغ هستند از این روش استفاده می‌کنند تا هزینه سرمایه گذاری خود را به حداقل برسانند.
• این کار باعث کاهش ریسک شرکت می‌شود، کاهش ریسک شرکت تأثیر مثبتی بر عملکرد شرکت و در کل اقتصاد دارد.

3 دلیل بازخرید سهام خزانه

شرکت‌هایی که اقدام به بازخرید سهام خزانه می‌کند دلایل زیادی برای این کار خود دارند:

1. ایجاد تعادل در قیمت سهام
2. افزایش سود سهامداران و تأثیر مثبت بر ارزش سهام بازار
3. جلوگیری از ضربه‌های وارد شده توسط رقبا

تأثیر بازخرید سهام بر بازار سرمایه و بورس:

سهامداران و فعالان سرمایه و بورس از اطلاعات موجود در این بازار برای تصمیم‌گیری‌های خود استفاده می‌کنند. تقسیم سود نقدی و میزان آن مهم‌ترین اطلاعات برای سهامداران است که نشان‌دهنده وضعیت شرکت نیز هست.

بازخرید سهام نیز از جمله اخباری است که برای سهامداران اهمیت زیادی دارد و به آن‌ها نشان می‌دهد که ارزش ذاتی سهم از قیمت آن بالاتر است. بازخرید شرکت به سهامداران نشان می‌دهد که مدیریت شرکت در حال ارزیابی وضعیت سهام خود است و انتظار بیشتری از قیمت سهم خود در بازار دارد. بازخرید سهام با قیمت سهام رابطه مستقیم دارد.

مفهوم سهام خزانه در دنیا:

سهام خزانه دنیا سهامی است که مدیریت آن فقط در دست شرکت‌های سهامی است و برای رسیدن به اهداف شرکت قابل استفاده است.

Undervalued آندر ولیو چیست:

وقتی که شرکتی برای جلوگیری از زیان خود در بازار، سهام را به قیمت واقعی خریداری کند. در واقع خود شرکت یا ناشر سهام اقدام به خرید آن می‌کند تا از ضرر جلوگیری کنند.

با سهام خزانه در بازار ایران آشنا شوید:

بر اساس متمم قانون تجارت در سال ۱۳۴۸ در ایران هیچ شرکتی اجازه خرید سهام خزانه را ندارد. البته در سال ۱۳۴۶ مدیران شرکت ملی نفت ایران، برای اولین بار اقدام به خرید سهام خزانه کردند.

از آنجایی که سهام خزانه برای سهامداران سود زیادی دارد، در بسیاری از کشورها خرید آن مجاز است و هم به خاطر ضرری که متوجه سایر خرید آن می‌شود در ایران این عمل غیرقانونی و غیر مجاز است.

ابطال سهام خزانه:

با ابطال سهام خزانه، شرکت دیگر قابلیت خرید و فروش سهام را ندارد. باطل شدن سهام خزانه، حسابداری آن را بدهکار کرده و سهم خزانه بستانکار می‌شود.

حسابداری اشخاص

قوانین بازخرید سهام خزانه در جهان:

در بازارهای جهانی سهام خزانه کاربردهای متعددی دارد. با این قوانین در کشورهای مختلف آشنا شوید:

خرید سهام خزانه در آمریکا:

مطابق قوانین شرکت‌های سهامی در آمریکا اجازه باطل کردن سهام خریداری شده رادارند. حتی می‌توانند آن را در خزانه نگهداری کنند در صورتی که شرکتی سهام را در خزانه نگهداری کند باید این قوانین را رعایت کند:

• اجازه دریافت سود ندارد.
• نمی‌تواند از حق رأی خود استفاده کند.
• اجازه فروش دوباره آن را در بازار سهام ندارند.

باید بدانید تنها در صورتی شرکت‌ها اجازه فروش سهام نگهداری شده در خزانه رادارند که مطابق اوراق بهادار ایالات متحده در سال ۱۹۳۳ ثبت شده باشد.

سهام خزانه در انگلستان:

نکته جالبی که در مورد سهام خزانه انگلستان باید بدانید، این است که در صورتی که سهام خزانه در انگلستان بازخرید شود، آن سهام باطل شده و تعداد سهام منتشر شده نیز کاهش می‌یابد.

مطابق قانون کشور انگلستان در سال ۱۹۵۵ خرید سهام خزانه غیر مجاز بود اما از سال ۱۹۹۳ خرید سهام خزانه مجاز شد.

در سال ۱۹۹۸ مطابق تغییراتی که در قانون شرکت‌ها اتفاق افتاد به آن‌ها اجازه داده شد که سهام را بخرند نگهداری کنند یا بفروشند ولی فروش مجدد سهام خزانه تا ۱۰ درصد سهام منتشر شده شرکت مجاز است.

خرید سهام خزانه در چین:

قوانین کشور چین نیز خرید سهام توسط شرکت صادر کننده را غیر مجاز و ممنوع اعلام کرده است.

تنها در صورتی شرکت صادر کننده، اجازه بازخرید سهام را دارد که سهام خود را به‌عنوان ابطال سهام برای کاهش سرمایه ثبت کند و با شرکت دیگری که سهام شرکت صادر کننده را دارد بازخرید کند.

خرید سهام خزانه در سوئیس:

سهام خزانه در سوئیس هیچ گونه ممنوعیتی ندارد اما نظارت پیچیده و سختی برای خرید و فروش آن وجود دارد.

کدام شرکت‌ها حق خرید سهام خزانه را ندارند:

شرکت های زیان ده، حق خرید سهام خزانه را ندارند، تنها هنگام افزایش سرمایه که پذیره‌نویسی داشته باشند، می‌توانند خرید سهام خزانه را داشته باشند؛ چون افزایش سرمایه صرفاً باید از محل مطالبات و آورده باشد و نمی‌تواند از سهام خزانه استفاده شود.

خرید و فروش سهام خزانه:

وقتی که بخش زیادی از سهام شرکت در اختیار تعداد محدودی افراد باشد که در روند قیمت‌ها تأثیرگذار باشند، در این صورت شرکت برای کنترل قیمت خودش سهام را خریداری می‌کند. برای خرید و فروش سهام خزانه طرف معامله و خریدار سهام خود شرکت است.

از نظر حقوقی، سهم سند نوعی طلب شرکت به حساب می‌آید که دِینی برای شرکت است. با این حساب شرکت مدیون، سهامداران دائن و سهام نیز دین به شمار می‌رود.

وقتی شرکتی سهام خود را بخرد جمع دائن و مدیون به وجود می‌آید و سهم را از بین می‌برد.

خدمات حسابرسی

سؤالات متداول

1. صرف سهام خزانه یعنی چه؟

   به اختلاف ارزش اسمی سهام و مبلغ حاصله از سهام صرف سهام خزانه گفته می‌شود.

2. دلیل تصویب قانون خزانه در تجارت چیست؟

   چون قانون تجارت به رفع موانع تولید رقابت پذیر و نظام مالی کشور پرداخته است.

3. در چه صورتی شرکت‌ها اقدام به خرید سهام خزانه می‌کنند؟

   وقتی که قیمت سهام شرکت در بازار به زیر ارزش ذاتی معامله شود، خرید سهام خزانه به خاطر جلوگیری از رقیق شدن سهام کارگران انجام می شود.

4. آیا به سهام خزانه سود تعلق می‌گیرد؟

   خیر به سهام خزانه هنگام تقسیم سود نقدی سودی تعلق نمی‌گیرد.

5. برای خرید و فروش سهام و خزانه مجوز کدام نهاد لازم است؟

   برای خرید و فروش سهام خزانه باید مجوز کتبی از سازمان بورس داشته باشید.

6. قیمت سهام خزانه چگونه محاسبه می‌شود؟

   قیمت سهام خزانه قیمت روز سهام است.

7. دلیل تصویب قانون خزانه در تجارت چیست؟

   قانون تجارت با هدف رفع موانع تولید رقابت پذیر و نظام مالی، قانون سهام خزانه را تصویب کرده‌ است.

8. برای ثبت سهام خزانه از چه روشی استفاده می شود؟

   برای ثبت حسابداری سهام خزانه از روش بهای تمام شده استفاده می‌شود.

موسسه مشاوران شما را به خواندن مقاله ارزش گمرکی چیست دعوت می نماید.