همان طور که می دانید اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی، مصوب 17 شهریور 1366، ” تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی در ایران ”را به عنوان بخشی از وظایف سازمان حسابرسی تعیین کرده است. سازمان حسابرسی و کمیته فنی این سازمان در این زمینه، استاندارد های حسابرسی را به عنوان بخشی از ضوابط حسابرسی منتشر کرده است.
اما از آنجایی که موجودی مواد و کالا، بخش عمده‌ای از دارایی های یک واحد تجاری را تشکیل می‌دهد، ارزشیابی آن اثر با اهمیتی در تعیین عملکرد مالی دارد، بنابراین سیستم حسابداری انبار و موجودی کالا طبق استاندارد های حسابداری از روش های ارزیابی مربوط به ماهیت و نوع کالا پیروی می کند. اینجا است که سیستم حسابرسی به دو روش ادواری و دائمی صورت می گیرد.
تفاوت حسابداری دائمی و ادواری:
در روش دائمی هر یک از اقلام خرید و فروش در همان لحظه در حساب موجودی ها منعکس می شود . در صورتی که در روش ادواری در پایان دوره مالی، بعد از انجام شمارش کالا موجودی پایان دوره به ارزش کالاهای شمارش شده در حسابداری تغییر می کند. یا به عبارتی موجودی کالا در هر فرآیند، بدهکار و بستانکار می شود و بها و مقدار آن در حساب موجودی ثبت می گردد . در حساب موجودی کالا در صورتی که موجودی افزایش یابد مانند خرید یا برگشت از فروش و یا کاهش آن به صورت فروش و برگشت از خرید در حساب ثبت می گردد و به طور مستمر و دائمی گردش در دفاتر ثبت می گردد و در هر زمان مانده موجودی کالا متعلق به واحد تجاری را نشان می دهد در واقع مانده موجودی کالا در هر زمان مانده را به طور دقیق نشان می دهد.
اما در روش ادواری موجودی کالا و بهای آن در طی یک دوره در هیچ حسابی ثبت نمی گردد و در طول دوره مالی گردش ندارد و در پایان سال با شمارش کالا و ارزش گذاری ( بر مبنای روش های گردش بهای تمام شده ) به عنوان موجودی پایان دوره همان سال و موجودی اول دوره سال بعد در حساب و تراز نامه ثبت می گردد. یعنی مبلغ موجودی کالا در اول دوره حذف می گردد و مبلغ موجودی کالای پایان دوره در این حساب بدهکار می شود . در این سیستم در پایان دوره مالی و یا هر زمان که تشخیص داده شود، شمارش فیزیکی موجودی انجام می شود، حساب موجودی کالا در طول دوره هیچ گردشی ندارد و مانده آن نشان دهنده موجودی اول دوره می باشد و این یکی از معایب بزرگی است که وجود دارد.
در اغلب واحد های تجاری و در برخی واحدهای تولیدی، سیستم ادواری ارزیابی موجودی ها متداول است . در این سیستم هم بهای تمام شده کالای فروش رفته و هم موجودی های پایان دوره در پایان دوره مالی به هنگام تهیه صورت های مالی محاسبه می شود . در این روش موجودی های آخر دوره شمارش شده و ارزش آن بر مبنای یکی از روش های پذیرفته شده گردش بهای تمام شده تعیین می شود و حسابدار ها با کسر کردن ارزش آن از بهای تمام شده کالای آماده برای فروش (موجودی های اول دوره + خرید طی دوره) بهای تمام شده کالای فروش رفته را محاسبه می نمایند :
ارزش کالای آماده برای فروش = ارزش موجودی در ابتدای دوره + خرید موجودی طی دوره
بهای تمام شده کالای فروش رفته = ارزش کالای آماده برای فروش- ارزش موجودی در پایان دوره
موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع خدمات مالیاتی می باشد.
روش های مختلف ارزیابی ادواری
روش های مختلف ارزیابی ادواری:
روش های مختلف ارزیابی ادواری موجودی ها به سه دسته کلی تقسیم می شود:
- FIFO یا اولین صادره از اولین وارده (First In First Out)
- LIFO یا اولین صادره از آخرین وارده (Last In First Out)
- میانگین وزنی (Weighted Average)
لازم است بدانید در روش ادواری، حسابی به نام قیمت تمام شده کالای فروش رفته وجود ندارد، حساب موجودی مواد و کالا گردش نداشته و حساب خرید برای ثبت مالی عملیات خرید کالا مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین بر خلاف روش دائمی ثبتی برای قیمت تمام شده کالا ایجاد نمی شود. در حالی که در هر دو روش حساب موجودی کالا وجود دارد ولی در روش ادواری این حساب فقط در افتتاحیه و بستن حساب ها گردش دارد.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله صورتهای مالی را به شما پیشنهاد می کنیم.
