توقیف معانی و مفهوم های متفاوتی دارد که در لغت به معنی بازداشت کردن، از حرکت باز داشتن و در جایی نگه داشتن است. همچنین اموال، جمع مال بوده و در لغت به معنی دارایی است. واژه محکوم علیه، به شخصی گفته می شود که حکم، به ضرر وی صادر شده است بنابراین به این ترتیب می توان توقیف اموال محکوم علیه را بازداشت دارایی های شخصی که حکم به ضرر او صادر شده است، تعریف نمود.
موضوع توقیف اموال محکوم علیه دارای قوانین و مقررات خاص خود می باشد که شرایطی را می طلبد که در ادامه این مطلب به شرح آن پرداخته شده است.
اقسام توقیف اموال محکوم علیه:
توقیف اموال شخصی که حکم به ضرر وی صادر شده باشد بر دو قسم استوار می باشد که در ادامه شرح داده شده است.
توقیف تامینی: زمانی که یک حکم صادر می گردد، برای اجرای آن، شرایطی لازم است که یکی از آن شرایط، صدور اجراییه می باشد که این اجراییه به محکوم علیه، ابلاغ می گردد.
با توجه به ماده 34 قانون اجرای احکام مدنی، پس از این که اجراییه به محکوم علیه ابلاغ شد، وی موظف است نهایتا به مدت 10 روز، مفاد آن را اجرا نماید. اما ممکن است که در این زمان، محکوم علیه، اموال خود را به شخص ثالثی انتقال دهد یا آنها را مخفی کند یا از بین ببرد یا اقدامی کند که محکوم له نتواند به حق خود برسد.
به همین خاطر، تبصره 1 ماده 35 قانون اجرای احکام مدنی، می گوید که محکوم له می تواند قبل از اتمام مهلت 10 روزه محکوم علیه، اموال وی را توقیف نماید، که به این نوع از توقیف، توقیف تامینی یا احتیاطی می گویند.
توقیف اجرایی: با توجه به این که محکوم علیه موظف است ظرف مدت 10 روز پس از ابلاغ اجراییه، آن را اجرا نماید، اما ممکن است که وی در این مهلت، حکم را اجرا نکند و به هیچ یک از وظایف جایگزین نیز عمل نکند که در این حالت با توجه به ماده 49 قانون، محکوم له می تواند درخواست نماید که معادل محکوم به، از اموال محکوم علیه توقیف گردد.
در این روش، بدون هیچ گونه تاخیری، اقدام به توقیف اموال صورت می گیرد که به این توقیف، توقیف اجرایی می گویند.
موسسه مشاوران مطالعه مقاله سود بازرگانی و حقوق گمرکی را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.
چگونگی توقیف اموال
چگونگی توقیف اموال محکوم علیه:
طبق قانون اجرای احکام مدنی، مقررات مربوط به توقیف اموال، بر اساس منقول و یا غیر منقول بودن اموال، بیان می شود که به همین دلیل ابتدا مفهوم مال منقول و غیر منقول، مورد بررسی قرار می گیرد.
بنابراین می توان گفت که برای اموال تقسیم بندی های متعددی وجود دارد. یکی از این تقسیم بندی ها، تقسیم اموال به دو نوع منقول و غیرمنقول است که در ادامه هر کدام از آنها شرح داده شده اند.
اموال منقول:
اموال منقول، به اموالی گفته می شود که می توان آنها را از محلی به یک محل دیگر منتقل نمود بدون این که به آن مال یا محل استقرار آن، صدمه ای وارد گردد، مانند کتاب و لباس. توقیف این نوع از اموال بر اساس قانون به 7 بخش زیر تقسیم می گردد:
اصل توقیف اموال منقول در محل سکونت یا محل کار محکوم علیه:
طبق ماده 62 قانون اجرای احکام مدنی، زمانی که محل سکونت یا محل کار محکوم علیه مشخص شود، اصل بر آن است که اموال و اشیای موجود در آن، متعلق به محکوم علیه است.
اصل تعلق اموال اختصاصی زنان به زن و تعلق اموال اختصاصی مردان به مرد:
بر اساس ماده 63 قانون اجرای احکام مدنی، اگر محل سکونت محکوم علیه، محل سکونت همسر او نیز باشد، اموال موجود در آن محل، در سه دسته قابل تقسیم بندی است:
دسته اول: اموالی که زنان به صورت اختصاصی از آنها استفاده می کنند مانند: جواهرات زنانه یا لباس عروس. در این حالت، اصل بر آن است که این اموال، متعلق به زن ساکن در آن محل است.
دسته دوم: اموالی که مردان به صورت اختصاصی از آنها استفاده می کنند مانند: ریش تراش یا انگشتر مردانه. در این حالت، اصل بر آن است که این اموال، متعلق به مرد ساکن در آن محل است.
دسته سوم: اموالی که جز هیچ کدام از دو دسته بالا محسوب نشوند: در این حالت، اصل بر آن است که این اموال بین زن و مرد مشترک است، یعنی هم به زن و هم به مرد تعلق دارد.
عدم توقیف اموال در تصرف اشخاصی غیر از محکوم علیه:
بر اساس ماده 61 قانون اجرای احکام مدنی، اگر مالی که برای توقیف در نظر گرفته شده است، در تصرف شخصی به غیر از محکوم علیه باشد و آن شخص، خود را مالک بداند یا آن مال را متعلق به شخص دیگری غیر از محکوم علیه معرفی کند، توقیف آن مال، امکان پذیر نخواهد بود.
مستثنیات از توقیف:
اگر چه محکوم له حق دارد اموالی را که متعلق به محکوم علیه است، توقیف کند اما قانون گذار به طور استثنایی و با توجه به نیازهای محکوم علیه و خانواده او، برخی از اموال را غیر قابل توقیف معرفی کرده است؛ به عنوان مثال وسیله نقلیه غیر قابل توقیف است.
صورت برداری از اموال منقول:
طبق ماده 67 قانون اجرای احکام مدنی، دادورز موظف است قبل از توقیف اموال منقول، صورتی از اموال را که در بردارنده ویژگی ها و اوصاف کامل اموال باشد، تنظیم کند. بر اساس ماده 71 این قانون، صورت مذکور را دادورز و سایر افراد حاضر در محل، امضا خواهند کرد.
ارزیابی اموال منقول:
بر اساس ماده 73 قانون اجرای احکام مدنی، لازم است اموال منقول، حین توقیف از نظر ارزش مالی، مورد ارزیابی قرار گیرند؛ قیمتی که در این مرحله تعیین می شود، باید در صورت اموال درج شود.
حفاظت از اموال منقول توقیف شده:
بر اساس ماده 77 قانون اجرای احکام مدنی، اموال منقولی که توقیف می شوند، باید در همان جایی که هستند، نگهداری شوند؛ مگر آن که انتقال آنها به محل دیگر، ضرورت داشته باشد.
البته ماده 78 این قانون مقرر کرده است که برای حفاظت از اموال منقول توقیف شده، شخص مسئول و قابل اعتمادی نیز معین شود.
موسسه مشاوران مطالعه مقاله قوانین مالیاتی عجیب در دنیا را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.
توقیف اموال غیرمنقول
اموال غیر منقول:
اموال غیرمنقول، به اموالی گفته می شوند که نمی توان آنها را از محلی به محل دیگر منتقل نمود؛ به طوری که در آن مال یا محل استقرارش، صدمه ای به وجود نیاید. مانند دیوار، ساختمان و زمین و امثال آنها. توقیف این نوع از اموال با اموال منقول کاملا متفاوت می باشد و به وضعیت آن در نحوه ثبت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بستگی دارد و در 6 بخش زیر مورد بررسی قرار گرفته اند:
توقیف اموال غیرمنقول ثبت شده:
بر اساس ماده 99 قانون اجرای احکام مدنی، هرگاه مال غیرمنقولی توقیف شود، باید به اداره ثبت محلی که مال غیرمنقول در آنجا واقع است، اطلاع داده شود، بر طبق ماده 100 همین قانون، اداره ثبت محل، در صورتی که آن مال، به نام محکوم علیه به ثبت رسیده باشد، بازداشت آن مال را در “دفتر املاک” درج می کند و به مسئولان اجرای حکم نیز اطلاع می دهد که آن مال، به نام محکوم علیه، ثبت شده است.
همچنین اگر آن مال در جریان ثبت شدن به نام محکوم علیه باشد، اداره ثبت، بازداشت آن مال را در “دفتر املاک بازداشتی” درج می کند و به مسئولان اجرای حکم نیز اطلاع می دهد. در مقابل، اگر مال غیرمنقول، به نام شخص دیگری به غیر از محکوم علیه به ثبت رسیده باشد، اداره ثبت، فورا مسئولان اجرای حکم را در جریان می گذارد تا به حق و حقوق صاحبان آن مال، لطمه ای وارد نشود.
توقیف اموال غیرمنقول ثبت نشده:
در برخی از مناطق کشور، ممکن است اشخاص، به ثبت اموال غیرمنقول خود اقدام نکرده باشند و فاقد سند ثبتی باشند. بر اساس ماده 101 قانون اجرای احکام مدنی، توقیف چنین اموالی (اموال غیرمنقول فاقد سابقه ثبت) زمانی مجاز است که محکوم علیه، در آن “تصرف مالکانه” داشته یا این که به موجب حکم نهایی، مالک آن مال شناخته شده باشد.
البته اگر به موجب حکمی، محکوم علیه مالک آن مال شناخته شده اما آن حکم، هنوز نهایی نشده باشد، می توان آن مال را به عنوان اموال متعلق به محکوم علیه توقیف کرد اما تا زمانی که حکم مذکور نهایی نشود، مال غیرمنقول، فقط در توقیف می ماند و محکوم له نمی تواند درخواست کند که از این مال، محکوم به، به او پرداخت شود.
توقیف عواید مال غیرمنقول:
بر اساس ماده 102 قانون اجرای احکام مدنی، اگر مال غیرمنقول، عوایدی داشته باشد، به قدری که عواید یک سال آن، برای پرداخت محکوم به و هزینه های اجرایی کافی باشد، عین مال، توقیف نمی شود و فقط عواید آن مال، مورد توقیف قرار می گیرد تا محکوم به از آن پرداخت شود البته به شرط آن که محکوم علیه به این کار راضی باشد.
صورت برداری از اموال غیرمنقول:
بر اساس ماده 105 قانون اجرای احکام مدنی، دادورز موظف است ک بعد از توقیف اموال غیرمنقول، صورتی از این اموال را تهیه کند. ماده 106 این قانون هم مشخص کرده است که صورت مزبور باید شامل چه اطلاعاتی باشد.
ارزیابی اموال غیرمنقول:
طبق ماده 110 قانون اجرای احکام مدنی، ارزیابی اموال غیرمنقول، بر اساس همان مقرراتی است که بر طبق آنها، ارزیابی اموال منقول، انجام می شود.
حفاظت از اموال غیرمنقول توقیف شده:
چگونگی حفاظت از اموال غیرمنقول که توقیف شده باشند، بستگی به این دارد که آن اموال، خود غیرمنقول هستند یا عواید آن؛ به همین دلیل، این موضوع، باید در 2 بخش جداگانه زیر مورد بررسی قرار گیرند:
- الف) حفاظت از خود مال غیرمنقول
- ب) حفاظت از عواید مال غیرمنقول
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله وکیل مالیاتی را به شما پیشنهاد می کنیم.
