حسابداری صنعتی یکی از سخت ترین، مهمترین و جذاب ترین انواع حسابداری است.
حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده (cost accounting) رشته‌ای از حسابداری مدیریت است که به تنظیم بودجه، تعیین هزینه‌های استاندارد، تعیین هزینه‌های واقعی عملیات، تعیین هزینه مراحل تولید، تجزیه انحرافات و تعیین سودآوری می پردازد.
جهت رسیدن به این اهداف، لازم است که حساب ها، طبقه بندی، ثبت، تجزیه و تحلیل شوند تا ارتباط هر هزینه با مراحل تولید و توزیع کالا ها و خدمات مشخص گردد.
حسابداری صنعتی همانند اسمش، با صنعت و موسسات تولیدی ارتباط دارد، برای همین، این نوع از حسابداری بسیار مهم و مورد توجه تمامی مدیران قرار گرفته است.
در کارخانه‌ها و تولیدی ها، به دلیل شکل فروش و نحوه فعالیت، مدیریت به اطلاعات بهای تمام شده تولیدات، نیاز دارد که بسیار حایز اهمیت می باشد زیرا در این موسسات، محصول نهایی از ترکیب مواد و هزینه‌های تبدیل، یعنی حقوق و دستمزد نیروی کار مستقیم و هزینه‌های سربار، تولید می‌شود.
کاربرد حسابداری صنعتی:
با توجه به اینکه مهمترین کاربرد حسابداری صنعتی، مربوط به کارخانجات و صنایع تولیدی می باشد، اما سایر موسسات نیز می توانند از حسابداری بهای تمام شده بهره مند گردند.
امروزه حسابداری بهای تمام شده، در بانک‌ها، بیمه، مراکز عمده فروشی، شرکت های حمل و نقل و هواپیمایی، دانشگاه ها و بیمارستان ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
روشهای حسابداری صنعتی:
روشهای حسابداری صنعتی به شش دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از:
- هزینه یابی جذبی
- هزینه یابی مستقیم
- هزینه یابی برآوردی
- هزینه یابی سفارش کار
- هزینه یابی مرحله ای
- هزینه یابی استاندارد
در زیر به شرح مختصر برخی از این موارد پرداخته می شود:
هزینه یابی جذبی:
که به آن هزینه یابی کامل نیز گفته می شود، شیوه ای از هزینه یابی است که در آن جمع هزینه های مستقیم و هزینه های ثابت در بهای تمام شده کالا مورد توجه قرار می گیرد.
هزینه یابی مستقیم:
که اصطلاحا به آن هزینه یابی نهایی نیز گفته می شود، به این معنی است که جمع هزینه های متغیر محصول را مهمترین مقیاس برای هزینه تولید آن دانسته و با این برهان که هزینه های متغیر، با افزایش و کاهش تولید کالا، بالا و پائین می شود، آن را محاسبه می کنند.
هزینه یابی برآوردی:
این نوع هزینه یابی را به نام هزینه یابی تخمینی نیز می شناسند که دو حالت زیر را دارا می باشد:
- هزینه پیش بینی شده برای یک قرارداد
- مخارج ایجاد شده پس از فروش
تفاوت حسابداری صنعتی با حسابداری مالی:
حسابداری مالی نتایج و موقعیت کسب و کار را به دولت و سرمایه‌گذاران گزارش می دهد در صورتی که حسابداری صنعتی یک سیستم گزارش گیری داخلی برای تصمیم گیری بهتر بخش مدیریت یک سازمان انجام می شود.
حسابداری مالی با هدف ارائه معاملات سود و زیان برای یک دوره و گزارش صورت حساب در یک تاریخ معین است اما حسابداری صنعتی بر اساس تجزیه و تحلیل است که قادر به ارزیابی هدفمند و ذهنی هزینه های مربوط به یک نتیجه استاندارد و ترکیب آنهاست.
اصطلاحات مهم حسابداری صنعتی:
در حسابداری صنعتی برخی اصطلاحات به کار برده می‌شود که مهمترین آنها را در زیر شرح می دهیم که هر یک از آنها دارای مفهوم خاصی است:
- دایره هزینه یابی: تعیین بهای تمام شده کالای تولید شده و موجودی کالای در حال ساخت.
- کالای تولید شده: کالایی که مراحل تولید را به طور کامل گذرانده است.
- کالای در حال ساخت: کالایی که در مراحل تولید قرار دارد ولی تولید آن به اتمام نرسیده است.
- تولید: تغییر شکل مواد اولیه در فرایند ساخت.
- مواد اولیه: مواد موجود در طبیعت یا کالاهای تولید شده توسط سایر کارخانه ها.
- دستمزد: حق الزحمه پرداختی به کارگران، برای تبدیل مواد به کالا.
- هزینه سربار: هزینه هایی که بدون ارتباط مستقیم با تولید کالا، در کارخانه به مصرف می رسند.
- بهای اولیه: مجموع هزینه های استفاده شده بصورت مستقیم در تولید کالا.
- بهای تبدیل: هزینه های استفاده شده برای تبدیل مواد اولیه به کالای تولید شده.
- ضایعات تولید: مواردی مانند تبخیر شدن، شکست، صدمه دیدن، آب رفتگی و سایر موارد مشابه که باعث از بین رفتن کالا یا بخشی از آن می شود.
موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع خدمات کدینگ استاندارد می باشد.
بهای تمام شده
تعریف حسابداری صنعتی (بهای تمام شده):
حسابداری صنعتی شاخه ای از علم حسابداری است که وظیفه جمع آوری اطلاعات عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را بر عهده دارد و با تجزیه و تحلیل گزارش ها و بررسی راههای تولید، روشهای تقلیل بهای تمام شده تولیدات را بیان می کند.
گزارشات درون سازمانی:
- گزارش مصرف مواد
- گزارش بهای تمام شده کالای تولید شده
- گزارش اوقاف تلف شده
- گزارش کالای در حال ساخت
- گزارش ضایعات
- گزارش خرید
- گزارش فروش
- سایر گزارشات مورد توجه بخش مدیریت
گزارشات برون سازمانی:
- گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته
- گزارش سود و زیان
- ترازنامه
- گردش جریانات نقدی
- گزارش تقسیم سود
بخش های مختلف بهای تمام شده کالای فروخته شده:
- بخش مواد مستقیم
- دستمزد مستقیم
- سربار
- بخش کالای در جریان ساخت
- بخش کالای ساخته شده
- فرآیند تخصیص و تسهیم هزینه‌های سربار
- آشنایی با تسهیم اولیه و ثانویه سربار و روشهای تسهیم ثانویه سربار
- تشریح فرآیند تسهیم ثانویه سربار به روش مستقیم
- تشریح فرآیند تسهیم ثانویه سربار به روش یک طرفه
- تشریح فرآیند تسهیم ثانویه سربار به روش ریاضی
- آشنایی با هزینه بر مبنای فعالیت ABC
آشنایی با تسهیم اولیه و ثانویه سربار و روشهای آن:
- تسهیم اولیه: شناسایی، ثبت و انباشته شدن هزینه های سربار به تفکیک دوره های خدماتی و تولیدی
- تسهیم ثانویه: انتقال هزینه‌های سربار انباشته شده به مراکز هزینه دوایر خدماتی کارخانه بر مبنای مشخص
روشهای تسهیم ثانویه سربار:
- روش مستقیم: ساده ترین روش ولی با دقت پایین.
- روش یک طرفه: کامل تر از روش مستقیم ولی در فرایند های محاسباتی جدید، هزینه تسهیم قبلی حذف می گردد.
- روش ریاضی/ جبری/ دو طرفه: روشی کامل برای تسهیم ثانویه.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله برون سپاری حسابداری را به شما پیشنهاد می کنیم.
