مطابق با ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵هر زمان که اموال منقول مانند اشیاء و یا حیوان و غیر منقول مانند: نوشته، سفته، چک، قبض و یا هرچیزی نظیر موارد ذکر شده، به عنوان اجاره، امانت، رهن، وکالت و … با داشتن اجرت و یا بدون اجرت، در نزد شخصی قرار داده شود و قرار بر این باشد که این اشیاء سپرده شده بازگردانده شود، اگر شخص دارنده اشیا به ضرر مالکین آنها را تصاحب شود و یا از بین ببرد، خیانت در امانت می شود و جرم محسوب می شود و شخص مجرم به 6 ماه تا سه سال محکوم به زندان می شود.
اگر مالی را نزد شخصی به امانت گذاشته باشید و ثابت شود که آن مال بر اثر کوتاهی در نگهداری از بین رفته است، نگهدارنده مال خائن محسوب می شود، زیرا در نگهداری خیانت کرده است و یا اینکه شخص نگهدارنده مال امانت، آن مال سپرده شده را بفروشد و یا اینکه اجاره دهد، این هم یعنی در امانت، خیانت کرده است. در قانون مجازات اسلامی، خیانت در امانت دارای دو جنبه جرم می باشد و حتی اگر هم که شاکی پرونده، رضایت بدهد، مجرم باید مجازات جنبه عمومی جرم را طی کند.
ارتکاب جرم خیانت در امانت می تواند به وسیله شخص حقیقی و یا حقوقی انجام شود، اگر مجرم شخص حقیقی باشد، در صورت اثبات جرم، مجازات می شود. حال اگر این جرم به وسیله شخص حقوقی انجام شود، بعد از اثبات، مدیر موسسه و یا شخص حقوقی مربوط به این پرونده مجازات می شود.
خیانت در امانت در قانون تجارت:
در قانون تجارت هرگاه که شخصی، سند تجاری مانند: چک، سفته و … را به شخصی امانت بدهد. به دست او بسپارد و امین به وسیله این اسناد خیانت کند، مورد پیگیری قانونی قرار می گیرد و خیانت در تجارت محسوب می شود.
به عنوان مثال اگر شخصی خانه ای را اجاره کند و چکی را به عنوان ضمانت اجاره نزد موجر گذاشته باشد، بعد از تخلیه منزل استجاری، موجر باید چک را به صاحبش بازگرداند، در غیر اینصورت و استفاده دیگر از چک به منزله جرم خیانت در امانت محسوب می شود و مورد بررسی قانونی قرار می گیرد.
برای مطالعه مقاله ماده 141 قانون تجارت چیست می توانید از این لینک استفاده نمایید.
خیانت در امانت در قانون تجارت
بر اساس قانون در تجارت اگر دلال، حق العمل کار و مدیر تصفیه در هر کاری بر خلاف قانون و وظایف خود عمل کنند، خیانت در امانت محسوب می شود. به عنوان مثال اگر دلال براساس وظیفه خود عمل نکند و معامله را به نفع شخص دیگری انجام دهد بر اساس قانون تجارت مجرم شناخته می شود و با او برخورد قانونی می شود.
مثال دیگری گه درقانون تجارت میتوان گفت، این است که اگر در شرکت و تجارتی، مدیر تصفیه آن شرکت و تاجر در انجام امور تاجر کوتاهی کند و باعث ورشکستگی تاجر و شرکت بشود، حکم خیانت در امانت را دارد و بر اساس قانون مجازات می شود.
خیانت در اموال دزدی:
در بعضی مواقع، بازگرداندن مالی به صاحب اصلی آن خیانت در امانت محسوب نمی شود. به عنوان مثال اگر سارقی، مال به سرقت برده شده را به شخصی امانت بدهد و آن شخص مال را به صاحب اصلیش باز گرداند، خائن به حساب نمی آید.
سو استفاده از مهر و امضاء:
بر اساس ماده 673 قانون مجازات اسلامی، سوء استفاده از مهر و امضاء، از جرایم خیانت در امانت محسوب می شود. به عنوان مثال اگر فردی مهر و سفید امضاء خود را به دست کسی بسپارد و آن شخص به ضرر مالک از آن استفاده کند مجرم می شود. حتی اگر شخصی مهر و سفید امضاء کسی به هر طریقی به دست بیاورد و از آن سوء استفاده کند و یا وامی بگیرد باز هم خائن محسوب می شود و مطابق با قانون مجازات می شود و برای مجرم یک تا سه سال حبس در نظر گرفته می شود.
برای مطالعه مقاله نظریه های بنیادی حسابداری می توانید از این لینک استفاده نمایید.
خیانت در اموال دزدی
اثبات جرم خیانت در امانت:
اثبات جرم خیانت در امانت در مراجع قضایی بسیار تخصصی و پیچیده می باشد. زیرا باید منبع اصلی سپردن مال و یا هر چیز دیگری مشخص شود و ثابت گردد که امین از روی عمد و با قصد و نیت و یا از روس سهل انگاری مال سپرده شده را تصاحب و یا از بین برده است.
شاکی باید تمام مستندات و شواهد را جمع آوری کند و شکایت خود را در دفاتر قضایی ثبت کند و بعد از اثبات و نظر قاضی پرونده، قرار نهایی مجرم بودن شخص صادر می گردد و پرونده به دادگاه کیفری برای بررسی و قرار صادره ارسال می گردد تا حکم نهایی برای مجرم پرونده صادر گردد. البته توجه داشته باشید که این پرونده ها قابلیت اعترض را دارا هستند. بعد از اثبات جرم خیانت در امانت، برای مجرم شش ماه تا سه سال حبس در نظر گرفته می شود.
تفاوت کلاهبرداری با خیانت در امانت:
- در خیانت در امانت، مالک مال و یا هر چیز دیگر، با شناخت و آگاهی، مالی را به امین خود می دهد، اما در کلاهبرداری، کلاهبردار به وسیله تقلب و صحنه سازی مال را از مالک می گیرد.
- در کلاهبرداری، به محض گرفتن مال از شخص متضرر، شخص گیرنده مجرم می شود، ولی در خیانت در امانت، اتفاقاتی که در مورد اموال سپرده شده به وجود می آید، شخص امین را مجرم می کند.
- در کلاهبرداری، به محض تصاحب مال، شخص گیرنده مجرم می شود، ولی در خیانت در امانت، باید نوع جرم امین ثابت شود، بعد مجازات انجام شود.
- در کلاهبرداری، به محض شروع جرم، شخص کلاهبردار مجرم است، ولی در خیانت در امانت باید نوع جرم ثابت شود و تا ثابت نشدن جرم، شخص امین مجرم شناخته نمی شود.
برای مطالعه مقاله تبانی در حسابداری و حسابرسی می توانید از این لینک استفاده نمایید.
تفاوت کلاهبرداری با خیانت در امانت
عوامل جرم خیانت در امانت:
اگر امین، در اموال به امانت گرفته شده، چهار عمل را انجام دهد، در جرایم اسلامی، مجرم شناخته می شود و مجازات دارد.
- استعمال: مال سپرده شده را برای خود استفاده و مصرف کند.
- تصاحب: مال سپرده شده را مالکانه تصاحب کند.
- اتلاف: مال سپرده شده به هر وسیله ای را از بین ببرد.
- مفقود کردن: مال سپرده شده را مخفی کند و مالک نتواند به آن دستیابی داشته باشد.
مباشرت در خیات در امانت:
مباشرت در این عمل مجرمانه، با توجه به قوانین حقوقی مجازات هایی در نظر گرفته شده است. اگر شخصی مداخله غیر مستقیم در خیانت در امانت را داشته باشد، توسط قانون پیگیری می شود و به عنوان مباشر و شریک شناخته می شود و بر اساس قانون با او برخورد می شود.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله تاییدیه ها در حسابرسی را به شما پیشنهاد می کنیم.
