صورت سود و زیان یکی از اظهارنامه های مالی است که درآمد، هزینه‌ها و سود و زیان یک شرکت تجاری را برای یک دوره خاص مشخص می‌کند. صورت سود و زیان اولین گزارش مالی است که معمولاً در طول دوره حسابداری شرکت تهیه می‌شود. لازم است تا سود و زیان خالص قبل از اظهارات مالی دیگر برای صاحبان سرمایه محاسبه و گزارش شود.
هم چنین ارائه این محاسبات نشان دهنده میزان سودآوری یک شرکت موفق است و می‌تواند سرمایه گذاران و وام دهندگان را ترغیب کند تا در این گونه شرکت‌ها، با سود آوری بالا سرمایه‌گذاری گذاری کنند.
ده مورد ضروری در تهیه صورت سود و زیان:
- سود عملیاتی
- مخارج عملیات
- سود یا زیان عملیاتی
- هزینه‌های مالی
- دیگر درآمدها و هزینه‌های غیر تجاری
- مالیات بر درآمد
- سود و زیان فعالیت‌های نامتعارف
- موارد اتفاقی
- سهم اقلیت
- سود خالص یا زیان
درآمدها و هزینه‌های حساب سود و زیان را می‌توان به سه بخش زیر تقسیم کرد:
درآمد و هزینه‌های تجاری:
پروژه هایی که به طور مستقیم به موضوع شرکت تجاری مرتبط هستند، در این حالت پروژه های عملیاتی را به صورت ناخالص در حساب سود و زیان گزارش می‌دهند، به این معنی که درآمدها و هزینه های عملیاتی در یک زمان با هم جمع نمی‌شوند.
درآمدها و هزینه های غیر تجاری:
شامل اقلامی می‌شود که وجود آن‌ها غیر طبیعی است اما به صورت پیوسته رخ می‌دهند. این گونه اقلام در حساب سود یا زیان به صورت خالص قید می‌شوند.
پروژه های غیر تجاری:
پروژه های بسیار مهم و غیر معمول است که ریشه‌های آن فراتر از فعالیت های عادی شرکت است و انتظار نمی‌رود که به طور منظم تکرار شوند یا رخ دهند. این موارد پس از کسر پرداخت مالیات به عنوان سود خالص مشخص می‌شود.
حساب سود و زیان اولیه، در زیر صورت سود و زیان اولیه یک شرکت تجاری بیان می‌شود و آن را به صورت جداگانه ارائه نمی‌دهند.
نمونه‌های آن در زیر بیان شده است که عبارت‌اند از:
- سود خالص برای سال مالی جاری
- سود اولیه در آغاز دوره
- تعدیلات سنواتی
- سود انباشته در طول دوره
- مشاهده موارد دیگر سود خالص، از قبیل تغییر ارزش ارز
- سود قابل تقسیم
- پرداخت سود سهام
- تخصیص به پس‌انداز ها
- سود جمع آوری شده سال مالی
موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع خدمات مالی می باشد.
صورت سود و زیان
سود و زیان خالص:
صورت سود و زیان خالص به عنوان گزارش مالی اصلی از کل درآمدها و هزینه های مشخص شده در طول دوره مالی شرکت به دست می‌آید و به مالکان سرمایه ارائه می‌گردد.
به بیان دیگر تمام مواردی که باعث می‌شود حقوق مالکان سهام تغییر کند، جدا از آورده و گرفته مالکان سهام در صورت سود و زیان گزارش می‌شود.
صورت سود و زیان خالص بر اساس یک نظریه (شامل عموم) تهیه می‌شود. با توجه به نظریه عملکرد فعلی شرکت، تنها پروژه های پیوسته در صورت سود و زیان مشخص می‌شوند و پروژه های غیرقابل اجرا لازم است در حساب سود و زیان انباشته گنجانده شود.
لازم است در صورت سود و زیان خالص موارد پایین به ترتیب گنجانده شود:
- سود خالص و زیان در طی دوره مالی شرکت، بر اساس صورت سود و زیان.
- دیگر درآمدها و هزینه های شناخته شده‌ای که به طور مستقیم در منافع مالکان سهام منعکس شده است، مطابق با استانداردهای حسابداری، مانند محاسبه باقی مانده نوسازی، سود و زیان از تغییر ارز، یا سود و زیان ناشی از سرمایه گذاری های دراز مدت
- تعدیلات سنواتی
- اگر اجزای صورت سود و زیان خالص محصور به سود یا زیان خالص و تعدیلات سنواتی باشد، نیازی به ارائه یک گزارش سود خالص نیست. در این صورت گزارش سود و زیان دوره مالی شرکت لازم نیست به صورت عمومی افشا شود.
- سود خالص سالانه
- مازاد غیر واقعی به دلیل بازنگری دارایی های ثابت
- سود و زیان کسب نشده از سرمایه گذاری دراز مدت
- سود و زیان تغییر نرخ ارز خارجی
- سود عمومی سال مالی
- تعدیلات سنواتی
- درآمد جامع شناخته شده از تاریخ گزارش سال جاری
اقلام ویژه در صورت سود و زیان:
اقلام ویژه باید در ارزیابی سود یا زیان فعالیت های طبیعی قرار بگیرند. تعداد هر یک از اقلام خاص (به طور جداگانه یا در موارد مشابه آن) باید به صورت جداگانه و در متن اظهارنامه مربوط به سود و زیان تحت عنوان درآمد یا هزینه قید شوند.
این اقلام باید به عنوان اقلام خاص شناسایی شوند و در متن گزارش سود و زیان به صورت توضیحات یادداشت شوند. برای درک ماهیت این اقلام لازم است که هر کدام به خوبی شرح داده شود. نمونه‌هایی از اقلامی که ممکن است به عنوان استثناها در نظر گرفته شوند به شرح زیر هستند:
- آسیب های ناشی از بلایای طبیعی در مناطقی که در آن وقایع متناوب دور از انتظار نیست.
- هزینه های خروجی در مقیاس بزرگ کارکنان شاغل در قسمت های فعال شرکت تجاری
- هزینه های بازسازی شرکت
- هزینه دارایی های نامشهود در خارج از روند استهلاک
- طبق مقررات فعلی، جابه جایی صنایع مزاحم به خارج از محدوده شهر
- دریافت کمک‌های غیر نقدی به صورت بلاعوض و کمک‌های بلاعوض پرداختی
- سود و زیان از فروش دارایی های مشخص و سرمایه گذاری‌های دراز مدت
- سود یا زیان از بخش فروش یا وقفه در عملیات بخشی از شرکت تجاری
- هزینه های غیر عادی مرتبط با ادعاهای مشکوک و موجودی و استهلاک موجودی
- ذخایر تلفیقی ناشی از قراردادهای طولانی مدت
- کسر بودجه اضافی که توسط شرکت بیمه حل و فصل شده است
- مخارج جذب نشده ناشی از کمبود ظرفیت مورد انتظار و ضایعات غیر طبیعی
- سود و زیان در اثر حل و فصل دعاوی حقوقی شرکت
- وقفه در عملیات یک قسمت از شرکت تجاری
توقف بخشی از یک قسمت شرکت تجاری عبارت است از قسمتی نسبتاً مشخص و یا یک گروه که وجود آن از اهمیت فراوانی برخوردار است و به صورت جداگانه شناخته شده باشند، هم چنین فعالیت و دارایی آن بخش به وضوح از سایر واحدهای تجاری متفاوت باشد.
برای این منظور هزینه های عملیاتی و درآمد مربوط به بخش متوقف شده باید به طور جداگانه در بخش های مربوطه، ترجیحا در متن حساب سود و زیان ذکر شده باشد.
هنگام وقفه در عملیات یک قسمت از واحد تجاری باید گزارش عملیات قسمت متوقف شده از جمله عملکرد سود یا زیان و یا فرآیند انتقال آن بخش به صورت جداگانه در صورت سود و زیان مشخص شده باشد.
هم چنین لازم است که سود و زیان حاصل از انتقال قسمت متوقف شده، پس از انجام معامله، تمامی اندوخته های مرتبط با مخارج غیر قابل برگشت عملیات توقف، پس از سود یا زیان عملیاتی در هر صورت (سود یا زیان) مشخص شود.
ضروری است تا موارد زیر به صورت جامع در ارتباط با توقف عملیات یک قسمت از واحد تجاری افشا شود:
- علت و مشخص کردن بخش عملیات متوقف شده
- تاریخ تأثیر گذار زمان توقف جهت مقاصد حسابداری
- ارائه چگونگی توقف عملیات (فروش یا کنار گذاشتن)
