آیین نامه و یا نظام نامه مجموعه ای از مقررات کلی می باشد که به وسیله مجری قانون، به منظور اجرای وظایفی و بهبود شرایط آن ها وضع می شود. این آیین نامه ها را معمولا مقامات صلاحیت دار مانند وزیر و شهردار مطرح می کنند و در شرایط اجراء قرار می دهند.
دیگر اینکه، به یک سری از مقرراتی که به وسیله هیت وزیران برای اجرای قوانین مجلس و یا انجام امور، وضع می گردد، آیین نامه می گویند. هر یک از وزیران می توانند در حدود وظایف خود یک سری آیین نامه و بخشنامه هایی را مطرح کنند که با قانون اساسی مغایرت نداشته باشد.
هدف از اجرای آیین نامه، شرایط آسان برای اجرای قانون می باشد و اگر چنانچه شرایطی را وضع کنند که اساسا در قانون مطرح نشده باشد، به آن نظام نامه می گویند. در آیین نامه به غیر از قانون و بخشنامه، شامل همه چیز می باشد و این شرایط توسط مقامات در آیین نامه قابل اجرا می باشد.
مقامات تصویب آیین نامه، نباید شرایطی را در آن ذکر کنند که با قانون مقایرت داشته باشد و دیگر اینکه نباید تکالیف جدیدی را برای مردم ایجاد و اجبار کند.
انواع آیین نامه:
آیین نامه دارای سه مدل می باشد:
- آیین نامه اجرایی: در این نوع از آیین نامه قانون گذار، یک سری مقرراتی را برای تکمیل شرایط قانونی مطرح می کند و این آیین نامه به تنهایی قانون محسوب نمی شود و فقط در کنار قانون اجرا می شوند و به آن ها آیین نامه های غیر مستقل نیز می گویند.
- آیین نامه جایگزین قانون و یا آیین نامه های تفویضی: این آیین نامه به وسیله مقامات صلاحیت دار در قوه مجریه تدوین و تنظیم می شود، ولی در نهایت جزء قانون محسوب نمی شود.
- آیین نامه مستقل: بر اساس اصل 138 قانون اساسی، مقامات صلاحیت دار، در محدوده اختیارات خود می توانند آیین نامه مطرح و وضع کنند. این آیین نامه برای نظم دادن به روابط افراد و مستقل از قانون، وضع می شود و دارای انواع مختلفی مانند آیین نامه انتخاباتی، شهرداری، امور مالی، استخدامی و … می باشد. مسئول طرح این آیین نامه معمولا، هیات وزیران، وزیر، استاندار، فرماندار و … می باشند.
برای مطالعه مقاله فرضیات تحقیقات اثباتی می توانید از این لینک استفاده نمایید.
تفاوت آیین نامه با قانون اساسی:
اگر آیین نامه بر خلاف شرایط قانونی وضع گردد، توان مقاومت را از دست می دهد و تفاوت قانون اساسی و آیین نامه منابع تصویب کننده آن می باشد، زیرا قانون توسط مجلس شورای اسلامی وضع می گردد، ولی آیین نامه توسط سازمان های دولتی و مقامات صلاحیت دار این سازمان ها مطرح می شود و آیین نامه نباید با قانون اساسی مغایرت داشته باشد.
بخشنامه و یا شیوه نامه:
بخشنامه همان دستورالعمل هایی می باشند که برای اجرای قوانین و آیین نامه ها به کارکنان اعلام می گردده و درآن برای اجرای آیین نامه ها دستورالعمل هایی آمده است. یکی دیگر از اهداف بخشنامه ایجاد هماهنگی در اجرای آیین نامه می باشد. بخشنامه دارای دو نوع می باشد:
بخشنامه داخلی:
این بخشنامه توسط مدیر عامل شرکت تهیه می شود به وسیله وی ابلاغ می گردد.
بخشنامه های خارجی:
این بخشنامه ها یه وسیله بانک ها و یا نهادهای بالایی به شرکت ها ابلاغ می گردد و در صروت مغایرت نداشتن با قانون اساسی، توسط شرکت ها لازم الاجراء می باشد.
برای مطالعه مقاله نحوه وصول مالیات می توانید از این لینک استفاده نمایید.
تصویب نامه و تفاوت آن با آیین نامه:
تصویب نامه، یک سری امور محدود و معینی می باشد و به صورت یک متن واحد تهیه می شود ولی آیین نامه شامل قواعد کلی همگانی و مربوط به هم می باشد.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله ماده ۹۷ مالیات های مستقیم را به شما پیشنهاد می کنیم.