ضمانت نامه از جمله ابزارهایی است که در امور تجارت بین الملل و داخلی باعث آسان شدن مبادلات می شود و دو طرف معامله از آن به عنوان تعهدات استفاده می کنند.
به طور کلی ضمانت نامه زمانی از سوی بانک صادر می شود که دو طرف قرارداد به یک دیگر اطمینان و اعتماد لازم را نداشته باشند.
در تعریف ضمانت نامه مطابق ماده ۱۰ قوانین مدنی این گونه گفته شده است که به موجب آن ضامن (بانک مورد نظر) تعهد می نماید که چنانچه متعهد (شخص ضمانت خواه) به تعهدات مقرر شده در ضمانت نامه به موقع عمل نکند یا آن ها را ناقص انجام دهد، هر زمان سازمانی که ضمانت نامه به نفع آن صادر شده اعلام کند، موظف است مبلغ درج شده در ضمانت نامه را به سازمان بپردازد.
انواع ضمانت نامه:
ضمانت نامه های بانکی از لحاظ واحد پول به دو گروه تقسیم میشوند:
ضمانت نامه های ریالی
ضمانت نامه های ارزی
انواع ضمانت نامه های ریالی:
ضمانت نامه های بانکی برای تضمین معاملات و قراردادهای داخلی مانند مبادله کالا یا طرح‌های پیمانکاری می باشد.
در واقع این ضمانت نامه ها یک تعهد صریح است که بانک مربوطه در قبال شخص ذینفع می پذیرد.
انواع ضمانت نامه های ریالی به شرح زیر است:
- ضمانت نامه مربوط به شرکت در مزایده و مناقصه
- ضمانت نامه مربوط به حسن انجام تعهدات
- ضمانت نامه مربوط به پیش پرداخت
- ضمانت نامه مربوط به پس گرفتن مبالغ کسر شده
- ضمانت نامه گمرکی
- ضمانت نامه های متفرقه
امضای قرارداد بین دو سرمایه گذار
ضمانت نامه مربوط به شرکت در مزایده و مناقصه:
به طور معمول موسسات و سازمان های دولتی، غیردولتی، عمومی و بعضی از اشخاص حقیقی و حقوقی کارهایی مانند خرید وسایل یا کالاهای مورد نیاز خود، فروش وسایلی که به آن ها نیاز ندارند و هم چنین انجام طرح های ساختمانی و بقیه کارهای مشابه را با درج کردن آگهی رسمی در قسمت مربوطه در روزنامه های محلی یا کثیرالانتشار انجام می دهند.
این کار از طریق مزایده و مناقصه انجام می شود. موسسات نیز برای این که از انصراف برنده جهت امضای قرارداد مزایده یا مناقصه جلوگیری کنند، از کسانی که در این مناقصه یا مزایده شرکت می کنند، می خواهند که ضمانت نامه ی بانکی به همراه پیشنهادات خود ارائه دهند.
بعد از تعیین برنده مناقصه یا مزایده، ضمانت نامه اشخاصی که پیشنهاداتشان قبول نشده است، برای باطل شدن به بانک برگشت داده می شود، اما ضمانت نامه کسی که برنده شده تا زمان عقد و امضای قرارداد نهایی و ارائه ضمانت نامه دیگری با عنوان حسن انجام تعهد، در دست کارفرما باقی می ماند.
کسانی که درخواست برای صدور این نوع ضمانت نامه می دهند باید حداقل ۲ درصد از مبلغ ضمانت نامه را به صورت نقدی در بانک سپرده گذاری کنند.
ضمانت نامه مربوط به حسن انجام تعهدات:
امکان دارد پیمانکار نتواند از عهده تعهدات خود بر بیاید، در این راستا کارفرما برای مطمئن شدن از انجام به موقع و درست کار، این نوع ضمانت نامه را از پیمانکار درخواست می کند.
این ضمانت نامه تعیین می کند که پیمانکار باید مفاد قرارداد را به طور کامل و صحیح در مقابل کارفرما انجام دهد.
به طور معمول مبلغ مشخص شده برای این ضمانت نامه درصدی از مبلغ قرارداد است.
ضمانت نامه مربوط به حسن انجام تعهدات
ضمانت نامه مربوط به پیش پرداخت:
معمولا پس از امضای تعهدات و قرارداد اصلی میان کارفرما و پیمانکار (برنده مناقصه/مزایده)، کارفرما مبلغی را جهت تأمین مخارج اجرای طرح به عنوان پیش پرداخت به پیمانکار می دهد.
در این شرایط کارفرما برای تضمین وجوهی که پرداخت کرده است، از پیمانکار ضمانت نامه مذکور را درخواست می کند.
ضمانت نامه مربوط به پس گرفتن مبالغ کسر شده:
معمولا طبق قرارداد اصلی، کارفرما موظف است متناسب با پیشرفت طرح و بر اساس گزارشات ارائه شده از وضعیت اجرای طرح در زمانهای مشخص، مبلغی را به پیمانکار بپردازد.
در این صورت کارفرما باید در هر مرحله که این مبلغ را می پردازد، بین ۵ تا ۱۰ درصد از وجه پرداختی را جهت حسن انجام کار کم و نگهداری کند تا در شرایط تحویل قطعی و انجام صحیح و بدون نقص کار، مبلغ مذکور را به پیمانکار باز گرداند.
پس از پایان کار، کارفرما ضمانت نامه مذکور را از پیمانکار درخواست می کند تا بتواند مبالغ ذخیره شده از محل وجه هایی که در هر مرحله از کار انباشته کرده است را به پیمانکار بازگرداند.
ضمانت نامه گمرکی:
ضمانت نامه گمرکی یکی از انواع ضمانت نامه های مربوط به تعهد پرداخت است که ضمانت نامه های زیر را شامل می شود:
- عوارض گمرکی
- پرداخت سود
- ترخیص موقت کالا
- ترانزیت کالا
- پساوران کالا
نکته: دربین این نوع ضمانت نامه ها به طور عام، ضمانت نامه های گمرکی و به صورت خاص ضمانت نامه های مربوط به عوارض گمرکی و پرداخت سود دارای بیشترین ریسک پرداخت هستند.
ضمانت نامه های متفرقه:
این نوع ضمانت نامه ها با توجه به هدف و مقاصد مختلف هر کدام به صورتی و در شرایط خاصی صادر می شوند و متن آن ها باید از طرف کسانی که طرف قرارداد هستند، مشخص و ابلاغ شود.
برای ضمانت نامه مذکور حتما باید سازمان کل حقوقی متن آن را تایید کند، پس از تعیین متن توسط سازمان مذکور، برای صدور آن در آینده درصورتی که مفاد ضمانت نامه تغییری نکند، نیازی برای تایید دوباره سازمان کل حقوقی نیست اما چنان چه در متن ضمانت نامه تغییری به وجود آید و با آن چه که تهیه و ابلاغ شده مغایر باشد، صدور آن مجاز نمی باشد.
موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع خدمات مالی می باشد.
ضمانت نامه
انواع ضمانت نامه از لحاظ نحوه صدور (ارزی):
ضمانت نامه های بانکی از این نظر که به صورت مستقیم به وسیله بانک به نفع ضمانت خواه صادر شوند یا این که به وسیله یک بانک واسطه ضمانت نامه صادر شود، به دو گروه دسته بندی می شوند:
ضمانت نامه مستقیم:
در این ضمانت نامه بانک مربوطه بعد از دریافت درخواست صدور ضمانت نامه از طرف متقاضی، ضمانت نامه مربوطه را به صورت مستقیم برای شخص ذینفع صادر می کند.
ضمانت نامه غیر مستقیم:
در بعضی موارد سازمانی که ضمانت نامه به نفع او صادر می شود، درخواست می دهد که ضمانت نامه از بانکی که معرفی می کند صادر شود.
در این صورت بانک ضامن یک ضمانت نامه متقابل به بانک مورد نظر صادر می کند و دستور صدور ضمانت نامه اصلی را به آن بانک می دهد.
انواع ضمانت نامه از لحاظ فعالیت اقتصادی:
ضمانت نامه ها با توجه به فعالیت اقتصادی که با آن ها انجام می شود به دو گروه تقسیم می شوند:
ضمانت نامه صادراتی:
به ضمانت نامه ای گفته می شود که بر اساس تقاضای اشخاص ایرانی به نفع اشخاص ایرانی یا خارجی صادر می شود و شامل چهار بخش است:
- کالا های تولیدی
- خدمات مهندسی
- قرارداد و تعهدات داخلی
- سایر ضمانت نامه های ارزی
ضمانت نامه های وارداتی:
بر اساس درخواست مشتریان خارجی یا در برابر ضمانت نامه متقابل کارفرمایان خارجی، به نفع اشخاص حقوقی یا حقیقی ایرانی صادر می گردد.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله حسابداری پیمانکاری را به شما پیشنهاد می کنیم.
