مسیر توسعه تکنولوژی در سراسر دنیا سبب شد که تجار در هر نقطه ای از جهان به فکر توسعه دامنه ارتباطات کسب و کار خود باشند به صورتی که این تمایلات به افزایش راه های کسب و کار و تجارت با سایر نقاط دنیا انجامید. اما این تجارت ها علی رغم سودآوری و رشدی که به وجود آوردند، باعث بروز مشکلاتی نیز شدند که یکی از آنها تفاوت نرخ ارز در کشور های مختلف می باشد.
این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است به صورتی که یکی از استاندارد های حسابداری را به خود اختصاص داده است که به حسابداری تسعیر نرخ ارز (استاندارد حسابداری شماره 16) معروف می باشد. این موضوع زمانی اهمیت دارد که یک تاجر تصمیم به مبادله کالا یا خدمات با یک شخص خارجی می گیرد که در این خصوص موظف است مبادلات پولی خود را در ترازنامه و سایر صورت های مالی قید کند.
هدف تسعیر ارز:
هدف اصلی از تسعیر ارز سنجش این موضوع است که چه نرخی برای تسعیر به کار گرفته شود که به وسیله آن بتوان تسعیر را انجام داد و نتیجه گرفت که آثار مالی ناشی شده از این تغییر در نرخ ارز است به چه شکلی در صورت های مالی نشان داده شود.
در این خصوص می توان گفت زمانی که ارزش ارز طرفین معامله برای خرید و فروش با هم متفاوت باشد، لازم است که این تفاوت محاسبه گردد و سود یا زیان ناشی از این تفاوت تعیین شود که به آن حسابداری تسعیر ارز می گویند.
شناسایی سود تسعیر ارز:
سود تسعیر ارز در موسسات و شرکت های دولتی و غیر دولتی با هم تفاوت دارد که بایستی شناسایی گردد. بنابراین در این موسسات غیردولتی، تفاوت های تسعیر معاملات ارزی در صورت سود و زیان دوره شناسایی می گردد و در برخی موارد نیز در حساب بهای تمام شده دارایی ثبت می شوند.
همچنین در موسسات دولتی، تسعیر معاملات ارزی بر اساس ماده 136 قانون محاسبات عمومی در حساب اندوخته تسعیر دارایی و بدهی های ارزی ثبت می شود و سپس در صورت سود و زیان جامع درج می شود. در ادامه به برخی از اصطلاحات مهم این زمینه پرداخته شده است:
ارز:
به هر واحد پولی بجز واحد پول عملیاتی واحد تجاری کشور مبدا گفته می شود که دارای انواع زیادی می باشد.
تسعیر:
به تفاوت ناشی از تسعیر میزانی از یک واحد پول به واحد پول دیگر گفته می شود که با نرخ های متفاوت و در 2 مقطع زمانی زیر صورت می گیرد:
- تاریخ انجام معامله
- تاریخ ترازنامه
اقلام تسعیر ارز:
به طور کلی اقلام تسعیر ارز به 2 نوع پولی و غیر پولی تقسیم می شوند که در ادامه شرح داده شده اند.
اقلام پولی:
نمونه ای از اقلام پولی بر اساس استاندارد شماره 16 حسابداری عبارتند از:
- موجودی نقد و بانک
- حساب ها و اسناد دریافتی و پرداختی تجاری
- سایر حساب ها و اسناد دریافتی و پرداختی تجاری
- تسهیلات مالی دریافتی/ پرداختی
- سود سهام پرداختی (مخصوص اشخاص حقوقی)
- پیش دریافت ها (پیش دریافت هایی که قیمت آن درزمان تحویل مشخص می شود)
- جاری شرکا و سهامداران
اقلام غیر پولی:
اقلام غیر پولی به اقلامی گفته می شوند که ویژگی اصلی آنها، عدم حق دریافت (یا تعهد پرداخت) مبلغ ثابتی از وجه نقد است که شامل موارد زیر می شوند:
- پیش پرداخت خرید کالا و خدمات به قیمت ثابت
- دارایی های ثابت مشهود و نامشهود
- موجودی مواد و کالا
- بدهی های تسویه شده ازطریق تحویل دارایی غیر پولی
موسسه مشاوران مطالعه مقاله انواع ریسک شرکت های حسابرسی را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.
انواع ارز از نظر مبنای قیمتی
انواع ارز از نظر مبنای قیمتی:
بهای ارز هایی که در ادامه به آنها اشاره شده است، در معاملات ارزی موسسات و شرکت ها، مورد تایید بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی قرار گرفته اند که این ارز ها در بازار ایران به 3 نوع زیر تقسیم شده اند:
ارز با نرخ رسمی بانک مرکزی یا دولتی:
این نوع از ارز برای واردات کالا های ضروری از جمله موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- دارو
- غلات مثل گندم، ذرت، سویا و روغن نباتی
- گوشت
- خوراک دام و طیور
- سایر اقلام اساسی
ارز با نرخ نیمای:
بانک مرکزی ایران سیستمی را راه اندازی نموده است با نام سامانه نیما که به وسیله این سامانه صادرکنندگان، ارز حاصل از صادرات خود را برای فروش به نرخ توافقی به واردکنندگان عرضه می کنند. همچنین در این سامانه وارد کنندگان کالا می توانند با ثبت تقاضای ارزی خود، می توانند ارز مورد نیاز خود را با قیمتی بیشتر از 2 برابر نرخ دولتی ارز تامین نمایند. ارز نیمایی نرخی بین ارز با قیمت دولتی و ارز با قیمت آزاد دارد.
ارز با نرخ آزاد توافقی:
بانک مرکزی، سامانه نظارت ارز سنا را راه اندازی نموده است که در این سامانه، قیمت ارز به عنوان میانگین موزون سنا اطلاع رسانی می گردد. در واقع سامانه نظارت ارز سنا، میانگین نرخ خرید و فروش ارز ها را به صورت لحظه ای، روزانه، هفتگی و ماهانه اعلام می کند. لازم به ذکر است که استفاده از نرخ های درج شده در این سامانه، مورد تایید سازمان امور مالیاتی می باشد که برای معاملاتی که با ارز آزاد انجام می گردند.
سازمان امور مالیاتی کشور در طی دستور العمل 200/93/524 و بخشنامه شماره 200/97/172 فرآیند عملیات تسعیر ارز و مبانی مورد قبول سازمان برای اعمال نرخ های ارزی معاملات اقلام پولی و غیر پولی را به مودیان مالیاتی اعلام کرده است. بنابراین مودیان مالیاتی در طی دوره مالی و پایان دوره مالی در خصوص ثبت معاملات ارزی و تسویه آنها موظف به رعایت نکات مندرج در این دستور العمل و بخشنامه مالیاتی در خصوص تسعیر ارز هستند.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله بازگشت ارز حاصل از صادرات را به شما پیشنهاد می کنیم.
