در گذشته حسابداران به اندازه گیری اقلام ترازنامه و صورت سود (زیان) می پرداختند تا بتوانند پیش بینی از آینده واحد های تجاری با مطالعه و بررسی اقلام داشته باشند.
حسابداری رفتاری زمانی مورد توجه قرار گرفت که مدیران موسسات و حسابداران حرفه ای به این نتیجه رسیدند که سیستم های حسابداری و گزارش های مالی، نمی توانند تمام اطلاعات مورد نیاز استفاده کنندگان را برای تصمیم گیری، فراهم نمایند.
حسابداری رفتاری:
حسابداری رفتاری، به یکی از گرایش های حسابداری گفته می شود که به ارتباط بین رفتار انسان و سیستم های حسابداری می پردازد.
این نوع از حسابداری در واقع بسط و تکمیل نقش سنتی حسابداری می باشد، یعنی به منظور ارائه بهتر ذهنیت اقتصادی شرکت مورد نظر و کاربرد منطقی اصل افشا کامل، درج اطلاعات رفتاری به عنوان مکمل اطلاعات مالی و غیر مالی موجود ضروری هست.
از جمله اطلاعاتی رفتاری که تحت نظر مدیران می باشد می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سود
- عملیات
- توافقات با نیروی انسانی
- تاثیر پدیده های رفتاری بر موفقیت آینده سازمان
قلمرو حسابداری رفتاری:
قلمرو حسابداری رفتاری گسترده است و مواردی را به شرح زیر در بر می گیرد:
- کاربرد مفاهیم علوم رفتاری در طراحی دستگاه های حسابداری.
- مطالعه عکس العمل های افراد نسبت به شکل و محتوای گزارش های حسابداری.
- روش هایی که اطلاعات برای تصمیم گیری پردازش می شود.
- توسعه فن های گزارشگری برای ابلاغ داده های رفتاری به استفاده کنندگان.
- توسعه استراتژی های ایجاد انگیزش و تاثیر بر رفتار و روحیه افرادی که در سازمان فعالیت می کنند.
کاربرد های حسابداری رفتاری:
مزایای انسانی و اقتصادی شناخت جنبه های رفتاری حسابداری زیاد است. موقعیت های تصمیم گیری زیر بعضی از این مزایا را ترسیم می کند.
- کمک به بهبود روند مقاومت کارکنان در برابر تغییرات سیستم های حسابداری
- تاثیر سیستم حسابداری بر رفتار افراد شرکتی سیستم جدید هزینه های استاندارد اتخاذ و از آن در فرآیند بودجه ریزی استفاده نمود.
- عدم کفایت اطلاعات مندرج در گزارش های داخلی و برون سازمانی حسابداری را نمایان می کند.
تثبیت وظیفه ای:
موضوع دیگر مورد مطالعه در حسابداری رفتاری، موضوع تثبیت وظیفه ای است که در روانشناسی، یعنی فرد پس از این که به یک موضوع یا عنوان، معنایی را نسبت دهد، دیگر نمی تواند معنا یا استفاده دیگری برای آن مشخص نماید.
محققان از روی تحقیقات و شواهد پیش بینی کرده اند که اگر نتایج حاصل از روش های مختلف حسابداری، با نام مشابهی خطاب شوند مانند سود و بهای تمام شده اشخاصی که حسابداری را خوب نمی فهمند آمادگی دارند که این حقیقت را که ممکن است روش های متفاوتی برای تهیه نتایج به کار رفته را نادیده بگیرند.
القای اطلاعات در حسابداری رفتاری:
رفتار فرد از دو طریق می تواند تحت تاثیر قرار بگیرد.
- از طریق استفاده از اطلاعات زمانی که به عنوان دریافت کننده اطلاعات است.
- از طریق القای اطلاعات زمانی که به عنوان ارسال کننده اطلاعات است.
نقش اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری:
تصمیم گیری به زبان ساده انتخاب یک راه از میان راه های مختلف است. میان نظریه های عمده تصمیم گیری می توان از دو نظریه کلاسیک و رفتاری یاد کرد.
مهم ترین مفروضات نظریه کلاسیک تصمیم گیری به شرح زیر است:
- اهداف معین و معلوم است.
- کلیه راه حل های ممکن، شناسایی می شوند و مورد بررسی قرار می گیرند.
- کلیه نتایج ناشی از هر راه حل مورد توجه قرار می گیرد.
- اطلاعات کامل، به طور رایگان در دسترس تصمیم گیرنده قرار دارد.
- تصمیم گیرندگان کاملا عقلایی عمل می کنند.
مهم ترین مفروضات نظریه رفتاری تصمیم گیری به شرح زیر است:
- تصمیمات همواره با یک سری کاستی ها و با درجاتی از عدم درک واقعی طبیعت مساله مورد نظر همراه هستند.
- تصمیم گیرندگان هرگز در ایجاد همه راه حل های ممکن برای اخذ تصمیم موفق نخواهند بود.
- راه حل ها همواره با کاستی و نقصان ارزیابی می شوند زیرا پیش بینی تمامی نتایج مربوط به هر راه حل، غیر ممکن است.
- تصمیم نهایی متوجه انتخاب راه حلی است که بر اساس برخی معیار ها از درجه ای از رضایت بخشی برخوردار است و به حداکثر رسانیده نیست.
موسسه مشاوران مطالعه مقاله کاربرد آمار در حسابداری را به شما عزیزان پیشنهاد می نماید.
نقش اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری
ظهور ابعاد رفتاری و روان شناختی در مباحث مالی و سرمايه گذاری:
این موضوع نشان می دهد که تصميمات سرمايه گذاری تنها تحت تاثير شاخص های اقتصادی و عقلانيت قرار ندارند بلكه مقوله هايی از قبيل افق سرمايه گذاری، ميزان تحمل مخاطره، اعتماد به نفس و اطمينانی که سرمايه گذار به آن گزينه و فرآيند سرمايه گذاری در بازار دارد، وابسته است.
مواردی از اين قبيل نيز تاثير زیادی در رفتار سرمايه گذاران دارد که باعث تغییر در نوع تصميمات آنها می شود و سبک رفتار سرمايه گذاری آنها را تشكیل می دهد.
پیدایش علوم رفتاری در علم مالی، يک رويكرد جديد در مطالعات بازار های مالی می باشد که به اين موضوع می پردازد که بر خلاف مباحث و تئوريی های مالی استاندارد، گرايش های رفتاری و شناختی می توانند بر قيمت های دارايی های مالی دارای تاثير زیادی باشند.
برخلاف نظريات و رويكرد های شارپ و مارکويتز، مباحث رفتار مالی و سرمايه گذاری، مباحث مربوطه به افراد و طرقی است که گاهی اطلاعات را جمع آوری و استفاده می کنند.
اين جنبه از تصميمات مالی و سرمايه گذاری به دنبال فهم و پيش بينی دخالت و تاثير تصميمات روان شناختی در بازار مالی منظم است .
تئوری چشم انداز (Prospect theory):
این تئوری مربوط به سرمايه گذاران ريسک گريز هستند و ريسک (EUT) بر طبق تئوری مطلوبيت، مورد انتظار گريزی معادل مقعر بودن ١ تابع مطلوبيت است به اين معنی که مطلوبيت نهايی ثروت کاهش می يابد.
اگر چه تئوری مطلوبيت به مدت طولانی يک تئوری جالب و جذاب بوده است، اما اين تئوری در پيش بينی سيستماتيک رفتار انسان، حداقل در شرايط نا مطمئن، موفق نبوده است.
به همين دليل کانمن و تورسكی در سال ١٩٧٩ تئوری چشم انداز را ارائه کردند که نشان می دهد چگونه سرمايه گذاران در برخی مواقع به طور سيستماتيک، تئوری مطلوبيت را ناديده می گيرند.
تئوری چشم انداز در طی سال های دهه ٨٠ توسط دانشمندان ديگری نظير تالر، شيلر و جانسون تكميل شده و هم اکنون اين تئوری ۴ بخش مهم از ابعاد رفتاری سرمايه گذاران را در بر می گيرد که عبارتند از :
-
ضرر گریزی (Loss Aversion)
-
حسابداری ذهنی (Mental Accounting)
-
کنترل شخصی (Self-Control)
-
دوری از تاسف و پشیمانی (Regret Aversion)
تورش های رفتاری (Behavioral Biases):
منظور از تورش، انحراف از تصميم گيری های درست و بهينه است. از آنجایی كه زمان و منابع شناخت محدود هستند، نمی توان داده هايی را که از محيط اخذ می شوند، به صورت بهينه مورد تجزيه و تحليل قرار داد.
اگر از چنين روش های ابتكاری به طور انگشتی (Rule Of Thumb) مناسب استفاده شود، می توانند موثر واقع شوند، در غير اين صورت تورش های غير قابل اجتنابی پيش خواهند آمد.
به طور کلی ممكن است اشخاص در فرآيند تفكر و تصميم گيری دچار خطا شوند. در اين قسمت به بررسی سه دسته کلی از منابعی که باعث ايجاد تورش در فرآيند تفكر و تصميم گيری افراد می شوند پرداخته می شود.
اين سه دسته عبارتند از:
- روش های ابتكاری
- خود فريبی Self-Deception
- تعاملات اجتماعی Social Interactions
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله سیستم رتبه بندی EPC را به شما پیشنهاد می کنیم.
